آیا سنسورهای اکسیژن خون و نوار قلب ساعت‌های هوشمند دقیق هستند؟

امروزه شرکت‌های بزرگ تکنولوژی مثل اپل، سامسونگ و گارمین، ساعت‌های هوشمند را نه فقط یک گجت برای نمایش اعلان‌ها، بلکه به عنوان یک کلینیک کوچک روی مچ دست تبلیغ می‌کنند. قابلیت‌هایی مانند سنجش اکسیژن خون (SpO2) و گرفتن نوار قلب (ECG) باعث شده بسیاری از کاربران برای پایش سلامتی خود به این ابزارها تکیه کنند. اما وقتی هیجان تبلیغات فروکش می‌کند، یک سوال حیاتی باقی می‌ماند: آیا واقعاً می‌توانیم جان خود را به اعداد و نمودارهایی که یک ساعت کوچک نشان می‌دهد بسپاریم؟ دقت سنسورهای ساعت هوشمند در مقایسه با تجهیزات بیمارستانی چقدر است؟ در این مقاله، با نگاهی علمی و بی‌طرفانه به این پرسش پاسخ می‌دهیم.

دقت سنسور اکسیژن خون (SpO2) در ساعت هوشمند چقدر است؟

برای درک میزان دقت، ابتدا باید بفهمیم این سنسورها چگونه کار می‌کنند. ساعت‌های هوشمند از تکنولوژی به نام PPG (فوتوپلتیسموگرافی) استفاده می‌کنند. به زبان ساده، در پشت ساعت، چراغ‌های LED (معمولاً قرمز و مادون قرمز) وجود دارد که نور را به زیر پوست و عروق خونی می‌تابانند.

خونی که اکسیژن کافی دارد، رنگ قرمز روشن‌تری دارد و نور مادون قرمز بیشتری جذب می‌کند. سنسور ساعت، بازتاب این نور را اندازه‌گیری کرده و بر اساس الگوریتم‌های پیچیده، درصد اشباع اکسیژن خون (SpO2) را تخمین می‌زند.

چرا دقت سنسور ساعت کمتر از دستگاه‌های پزشکی است؟

تفاوت اصلی بین یک «پالس اکسیمتر انگشتی» بیمارستانی و یک «ساعت هوشمند» در روش اندازه‌گیری است:

دستگاه پزشکی: پالس اکسیمترهای بیمارستانی مثل یک گیره به نوک انگشت وصل می‌شوند. نور از یک طرف انگشت وارد شده و از طرف دیگر خارج می‌شود و توسط سنسور خوانده می‌شود. این روش بسیار دقیق است زیرا نور مستقیماً از بافت عبور می‌کند.
ساعت هوشمند: ساعت نمی‌تواند نور را از مچ دست عبور دهد. بنابراین، نور را می‌تاباند و منتظر می‌ماند تا ببیند چه مقدار از آن بازتاب می‌شود. این روش نویز بسیار بیشتری دارد و عوامل محیطی به راحتی آن را مختل می‌کنند.

عوامل قاتل دقت در سنسور SpO2 ساعت‌ها

اگر تجربه استفاده از این سنسورها را داشته باشید، می‌دانید که گاهی اعداد عجیبی نشان می‌دهند. دلایل اصلی خطا عبارتند از:

شل بودن بند ساعت و حرکت: کوچکترین فاصله بین سنسور و پوست یا تکان خوردن دست هنگام اندازه‌گیری، باعث ورود نور محیط و خطا در محاسبه می‌شود.
رنگ پوست و خالکوبی: پوست‌های تیره‌تر یا دارای تتو در محل مچ دست، می‌توانند مانع عبور صحیح نور سنسور شوند و دقت را کاهش دهند.
سردی هوا و گردش خون: وقتی هوا سرد است یا گردش خون در دست‌ها ضعیف است، خون کافی به مویرگ‌های مچ دست نمی‌رسد و سنسور گیج می‌شود.

نتیجه‌گیری بخش اکسیژن خون: سنسور SpO2 ساعت‌های هوشمند برای چک کردن لحظه‌ای (Spot Check) در شرایط اورژانسی قابل اعتماد نیست. اما برای پایش روند کلی، مثلاً میانگین اکسیژن خون در طول خواب شبانه (که بدن بی‌حرکت است)، می‌تواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد.

نوار قلب (ECG) ساعت هوشمند چقدر دقیق است؟

برخلاف سنسور اکسیژن خون که نوری است، سنسور نوار قلب (ECG) در ساعت‌هایی مثل اپل واچ، سیگنال‌های الکتریکی قلب را می‌خواند. برای این کار، شما باید انگشت دست مخالف را روی دکمه یا حاشیه ساعت قرار دهید تا مدار الکتریکی بین دو دست و قلب بسته شود.

تفاوت حیاتی: نوار قلب تک کاناله در برابر ۱۲ کاناله

بزرگترین سوءتفاهم کاربران در همین بخش است. دقت نوار قلب ساعت هوشمند برای کاری که طراحی شده عالی است، اما کاربرد آن بسیار محدود است:

ساعت هوشمند (ECG تک کاناله): ساعت فقط از یک زاویه (بین دست چپ و راست) به قلب نگاه می‌کند. مثل این است که بخواهید وضعیت یک خانه بزرگ را فقط با نگاه کردن از یک پنجره کوچک بررسی کنید.
نوار قلب بیمارستان (۱۲ کاناله): در بیمارستان، ۱۰ الکترود به نقاط مختلف سینه، دست‌ها و پاها وصل می‌شود. این یعنی پزشک از ۱۲ زاویه مختلف و سه بعدی قلب را بررسی می‌کند.

آیا ساعت هوشمند سکته قلبی را تشخیص می‌دهد؟

خیر، به هیچ وجه. سنسور ECG ساعت‌های هوشمند فعلی فقط برای تشخیص یک نوع خاص از ریتم نامنظم قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) طراحی شده‌اند. آن‌ها نمی‌توانند حمله قلبی، گرفتگی عروق یا سایر مشکلات ساختاری قلب را تشخیص دهند. اگر ساعت شما بگوید نوار قلب نرمال است ، به این معنی نیست که قلبتان کاملاً سالم است؛ فقط به این معنی است که در آن لحظه AFib ندارید.

معنای واقعی تأییدیه FDA در ساعت‌های هوشمند چیست؟

بسیاری از شرکت‌ها در تبلیغات خود روی داشتن تأییدیه FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) مانور می‌دهند. اما باید تفاوت دو اصطلاح را بدانید:

این ساعت‌ها “تأیید شده” (Cleared) هستند، نه “مجوز گرفته” (Approved).
این یعنی FDA تأیید کرده که این دستگاه‌ها برای استفاده عموم ایمن هستند و عملکردشان به اندازه کافی خوب است که به عنوان یک ابزار کمکی (نه ابزار اصلی تشخیص پزشکی) استفاده شوند. این یک مهر تایید بر برابری آنها با تجهیزات بیمارستانی نیست.

نتیجه‌گیری

آیا سنسورهای اکسیژن خون و نوار قلب ساعت‌های هوشمند دقیق هستند؟ پاسخ کوتاه این است: برای پایش روندهای سلامتی بله، اما برای تشخیص پزشکی خیر.

این گجت‌ها ابزارهای فوق‌العاده‌ای هستند که می‌توانند شما را نسبت به بدنتان آگاه‌تر کنند، به شرطی که قوانین زیر را رعایت کنید:

روندها مهم‌تر از اعداد لحظه‌ای هستند: اگر ساعت شما هر شب اکسیژن خون را ۹۷٪ نشان می‌دهد و ناگهان یک هفته روی ۹۲٪ مانده، این یک هشدار مهم است که باید بررسی شود. اما یک عدد عجیب در یک اندازه‌گیری لحظه‌ای معمولاً خطاست.
به بدن خود اعتماد کنید، نه به ساعت: اگر احساس درد، تپش قلب یا تنگی نفس دارید، حتی اگر بهترین ساعت هوشمند جهان می‌گوید همه چیز نرمال است، آن را نادیده بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.
این یک مربی است، نه یک دکتر: به ساعت هوشمند به چشم یک مربی دلسوز نگاه کنید که مراقب سبک زندگی شماست، نه یک متخصص قلب و عروق که روی مچ دستتان نشسته است.